Անդառնալի մարդկային կորուստները, հազարավոր տեղահանված ընտանիքները, որ կորցրին իրենց տներն ու ողջ ունեցվածքը, և տևական անորոշությունն Արցախի դեմ սանձազերծած պատերազմի հետևանքներից միայն մի քանիսն են։ Վերքերը թարմ են ու դեռ կլինեն։
Աշխարհում 7000-ից ավելի լեզուներ կան։ Իսկ ո՞ր լեզուն է «հաջողության լեզուն»։
Երբեմնի խաղողի վազով հայտնի Վազաշենում այսօր «վազ»-ը միայն գյուղի անվան մեջ է պահպանվել: 1990-ականների պատերազմից հետո խաղողի այգիները մնացել են սահմանից այն կողմ: Այսօր վազաշենցիները բավարարվում են տնամերձ այգիներով:
Առավոտյան մտնում ես ՔՈԱՖ-ի երևանյան գրասենյակ։ Տարածքում նոր լեզուներ կան։ Մեկը ֆրանսերեն է խոսում, մեկը՝ պորտուգալերեն, մյուսը` ավստրալական անգլերեն, մյուսն էլ՝ արաբերեն։
«ՍՄԱՐԹ-ն իմ երազանքների դպրոցն է»,- ամփոփում է երկու տարվա իր «շրջագայությունը» Ռուդիկ Ղարիբյանը, ով առաջին ՍՄԱՐԹ քաղաքացին է, որ այս շաբաթ ավարտեց ՍՄԱՐԹ քաղաքացիության կրթակարգը, ու հենց այսօր բանակ է գնում։
Օձուն տանող ամեն մի ոլորան հաղթահարելուց հետո թվում է՝ մի քիչ էլ, ու ձեռքդ կհասնի ամպերին։ Վերևում կղմինդրե տանիքներով տներ են և մինչեւ ձորի պռունկը ձգվող ցորենի, եգիպտացորենի ու արևածաղկի անծայր դաշտեր։
Թումանյանի պատմություններից հայտնի Դեբեդ գետին կից, փոքրիկ, սիրուն, սարոտ Դեբետ գյուղում նոր պատմություններ են գրվում։
Երևանից դուրս եկող ուղիղ ճանապարհը տանում է դեպի մի գյուղ, որտեղ ապրել նշանակում է ամեն օր արթնանալ, քայլել վարդագույն տուֆից պատրաստված տների արանքով, բարևել նարդի խաղացող պապիկներին ու տեսնել փողոցում վազվզող երեխաներին, որոնք սկսել են ավելի քիչ վազվզել, քան առաջ․ հեռախոսներ կան։
Այստեղ ամենահամով խոզի խորովածն է, բայց ժանտախտի վերջին համաճարակից հետո խոզաբուծությունն անկում է ապրել, նրանց ասում են ռուսախոս, բայց քչերն են այսօր տիրապետում այդ լեզվին, իսկ բնակեցված տները հաշվում են ոչ թե ծխով, այլ փռված լվացքով։
«Աշխարհի ապագան այսօր ձեր դասարանում է»,- գրված է Մելինե Գրիգորյանի վերջերս հրապարակված գրքում, որ կրթության կառավարման մասին է։ Նա աշխատում է աշակերտների և ուսուցիչների հետ ու հավատում, որ հենց նրանք են հասարակության ամենակարևոր մասնիկը։
Բարդ տարվանից հետո լավ նորություններն է՛լ ավելի լավն են թվում։ Իսկ մենք լավ լուր ունենք․ Լոռու մարզի կանաչ սրտում ծվարած գողտրիկ գյուղերից մեկը՝ ՔՈԱՖ-ին շատ հարազատ դարձած Դեբետը, շուտով կդառնա Հայաստանի առաջին ՍՄԱՐԹ (խելացի) գյուղը։
Լոռվա մարզի Եղեգնուտ գյուղում չես հասցնում դարպասից ներս մտնել ու բարևել, տանտերերն արդեն շտապում են մի բան ուտելու կամ խմելու հրավիրել։ Այստեղ հյուրասիրությունից խուսափել համարյա չի ստացվում։
Կարևորը քո փոստարկղում